Tarih
Lisans	TYYÇ: 6. Düzey	QF-EHEA: 1. Düzey	EQF-LLL: 6. Düzey

Ders Genel Tanıtım Bilgileri

Ders Kodu:

HIS105

Ders İsmi:

Tarih Bilimine Giriş

Ders Yarıyılı:

Güz

Ders Kredileri:

Teorik	Pratik	Laboratuvar	AKTS
3	0	0	3

Öğretim Dili:

Turkish

Ders Koşulu:

Ders İş Deneyimini Gerektiriyor mu?:

Hayır

Dersin Türü:

Zorunlu

Dersin Seviyesi:

Lisans

TYYÇ:6. Düzey

QF-EHEA:1. Düzey

EQF-LLL:6. Düzey

Dersin Veriliş Şekli:

Yüz yüze

Dersin Koordinatörü:

Dr. Öğr. Üyesi ENVER EMRE ÖCAL

Dersi Veren(ler):

Dr. Öğr. Üyesi ENVER EMRE ÖCAL

Dersin Yardımcıları:

Dersin Amaç ve İçeriği

Dersin Amacı:	Tarih biliminin neleri ihtiva ettiği, tarihçi olmanın gereklilikleri ve tarih ilminin hangi disiplinlerle birlikte ele alındığı hususlarının öğretilmesi. Tarih bilimini bir disiplin olarak bütüncül şekilde ele almak suretiyle genç zihinlere sorgulama ve araştırma özelliklerinin kazandırılması.
Dersin İçeriği:	Tarih Biliminin, etkileşim halinde olduğu diğer disiplinlerle birlikte ele alınması ve araştırma yöntemleri

Öğrenme Çıktıları

Bu dersi başarıyla tamamlayabilen öğrenciler;

Öğrenme Çıktıları

1 - Bilgi
Kuramsal - Olgusal
1) Tarihin tanımı ve tarih biliminin konusu hakkında bilgi sahibi olur.
2) Tarih bilimi hakkında önemli kavramları öğrenir.
3) Tarih bilimi ile diğer bilimler arasındaki ilişkiler anlatılır.
2 - Beceriler
Bilişsel - Uygulamalı
1) Tarih araştırmasının sosyal gelişmedeki rolü tartışılır.
3 - Yetkinlikler
İletişim ve Sosyal Yetkinlik
Öğrenme Yetkinliği
Alana Özgü Yetkinlik
Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği

Ders Akış Planı

Hafta	Konu	Ön Hazırlık
1)	Giriş: Tarih nedir, tanımlar ve kavramlar; tarihin kullanımı üzerine paylaşım. • Tarihin Tanımı, Konusu ve Alanı, Tarihin Diğer Bilimlerle İlişkisi ve Tarihin Devirlere Bölünmesinin Öğretilmesi • Tarih nedir? Tarih bir ilim midir? Tarih bir sanat mıdır? Tarih tekerrür eder mi, etmez mi? • Tarihi olaylar (ferdi olaylar ve faaliyetler; tipik faaliyetler, kolektif faaliyetler); tarihi olaylarda amiller/etkenler/özneler	• E. Hallet Carr, Tarih Nedir?; İletişim Yayıncılık, 2004 • John Tosh, Tarihin Peşinde; İletişim Yayıncılık
2)	Temel Bilgiler: Tarihsel Bilginin Doğası • Tarih Felsefesinin Kavratılması • Tarihin fert ve toplum ile olan münasebeti; tarihi olayların sebep ve sonuç ilişkileri • Tarihin amacı ve faydası • Tarih şuuru • Bir Bilimsel Disiplin Olarak Tarih • Türkiye'de ve dünyada tarih metodu	• Halil İnalcık, Halil İnalcık'ın Merceğinden Tarih Bilinci; Profil Kitap • Gülçin Çandarlıoğlu, Tarih Metodu (Araştırma-Yazma); Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 2003
3)	Tarihçilik ve Geçmişin Temsili • Tarihçi kimdir? Tarihçilik mesleği. Tarihçinin rolü. Bilimsel Araştırma Teknikleri Sosyal Bilimlerde Yöntem Tartışmaları	• A.Zeki Velidi Togan, Tarihte Usul; Enderun Kitabevi, 1985 • Doğan Özlem, Tarih Felsefesi; Notos, 2015
4)	Kaynak kullanımı ile ilgili yöntemler • Ana kaynak nedir? Birinci elden kaynak nedir? İkinci elden kaynak nedir? Araştırma eser nedir? • Kaynaktan ve kanıttan tarihsel kompozisyona. • Kaynakların/Belgelerin Güvenilirliği: İç Tenkit-Dış Tenkit ve Yöntem Tartışmaları. • Fişlemenin Nasıl Yapıldığı. • Tarihin Kaynakları: Kaynakların Sınıflandırılması, Kaynaklara Ulaşım • Kaynakların Eleştirisi ve Yöntem Tartışmaları • Hatıra, Hatıratlar, Mektuplar, Günlükler, Sözlü Tarih Çalışmaları • Tarihin Sözlü ve Yazılı Kaynakları • Sözlü tarih yaklaşım ve metodu	• Mübahat S. Kütükoğlu, Tarih Araştırmalarında Usul; Türk Tarih Kurumu Yayınları • Cavit Orhan Tütengil, Sosyal Bilimlerde Araştırma ve Metod; İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi, 1978
5)	Akademik yazma yöntemlerine giriş • Kitap ve makale yazarken nelere dikkat edilir? • Metin neşri nasıl yapılır? • Sentez ve Yazım Yazım Sırasında Uyulması Gereken Kurallar: Bölümlerin Harflendirilmesi, Dipnot Koyma Kurallarının Kavratılması	• Der. Ali Boratav, Tarih ve Tarihçi (Annales Okulu İzinde); Kırmızı Yayınları • Stephen Caunce, Sözlü Tarih Yerel Tarihçi; Tarih Vakfı Yurt Yayınları
6)	Ana Akıma Tepki: Annales Okulu, Marksist Revizyonistler, Postyapısalcılık	• Beverley Southgate, Tarih: Ne ve Neden (Antik, Modern ve Postmodern Yaklaşımlar), Phoenix Yayınevi • Hayden White, Metatarih Ondokuzuncu Yüzyıl Avrupası'nda Tarihsel İmgelem, Dost Kitabevi Yayınları
7)	Kütüphaneler, kullanımları ve tarih araştırmaları için uygulama • Tarih Araştırmaları Yapılırken Başvurulacak Temel Kaynaklar • Araştırma Nedir? Araştırma Sırasında İzlenmesi Gereken Yollar Nelerdir? Sorularının Yanıtlanması • Bir Araştırmada Bulunması Gereken Kısımların Öğretilmesi • Örnek Uygulamalar Üzerinde Çalışma Yapılması	• Esra Danacıoğlu, Geçmişin İzleri Yanı başımızdaki Tarih İçin Bir Kılavuz, Tarih Vakfı Yurt Yayınları
8)	VİZE
9)	Arşivlerde Çalışma • Arşiv Konusunda Genel Bilgilerin Öğretilmesi • Türkiye'deki belli başlı arşivler ve özellikleri, Türkiye'deki sivil arşivler ve kullanımı • Askeri ve sivil arşivler ve kullanımları • Tarih Araştırmaları ve Arşivcilikte Bilgisayar Uygulamaları	• Mübahat S. Kütükoğlu, Tarih Araştırmalarında Usul, Türk Tarih Kurumu
10)	Tarih Yazımı: Anlatı ve Geçmişin Temsili • Tarih yazıcılığı (Nakilci/Hikayeci; Öğretici ve Araştırıcı) • Tarih yazıcılığı ve anlatımında eksik ve yanlışlıklar • Tarih içerisinde tarih yazıcılığının gelişimi • Osmanlı tarih yazıcılığı • İslam tarih yazılığı • Feminist tarih yazımı, tarihte toplumsal cinsiyet konusu • Güç, ulusal kimlik, iktidar meselesi ve tarih yazıcılığı , Tarihçilikte Yorum Meselesi	• Kasım Şulul, İslam Düşüncesinde Tarih Tasavvuru ve Usulü, İnsan Yayınları • Esra Danacıoğlu, Geçmişin İzleri Yanı başımızdaki Tarih İçin Bir Kılavuz, Tarih Vakfı Yurt Yayınları
11)	Zamanı Haritalama: Bağlam, Periyot ve Nedensellik • Tarih ve Takvim: Zaman, Takvim ve Kronoloji Kavramları, Türklerde Kullanılan Takvim Çeşitleri ile Takvimler Arasındaki Farkları Bulma Yönteminin Kavratılması	• Michael Stanford, Çev. Can Cemgil, Tarihin İncelenmesi İçin Bir Kılavuz; Tarih Vakfı Yurt Yayınları
12)	Tarihin diğer ilimlerle ilişkisi, faydalandığı bilim dalları (felsefe, sosyoloji; sosyal sosyoloji, etnografya; etnoloji; folklor; iktisat; tarihi coğrafya; nümizmatik; sanat; mimarlık...vs) • Kültür tarihçiliği • Örnek Çalışma: Tarihçiler İçin Etnografi: Etnografya kavramı, saha çalışması, etnografik yazı, tarihi etnografya, nüfusun taşınması, dil ve tarih. Disiplin sınırları: folklor, arkeoloji, antropoloji ve sosyoloji üzerine yeni bakış açıları.	• Hans Meyerhoff, Zamanımızda Tarih Felsefesi, Hece Yayınları • Michael Stanford, Çev. Can Cemgil, Tarihin İncelenmesi İçin Bir Kılavuz; Tarih Vakfı Yurt Yayınları
13)	Tarihin mekânsal boyutu. Kent tarihi ve manzara. Haritalar ve binalar. • Maddi Kültür Belleği: Yer ve zaman duygusu (yer ve zamanın şiirleri), yerel bilgi, peyzaj, yerleri isimlendirme, yöresel mimari (halk konutları kavramı), yollar, limanlar, araçlar, nesneler, kamusal ve yerel alanlar. Kültürel coğrafya, teknoloji tarihi, görsel kültür, sanat, müze çalışmaları. • Anlamın katmanları. Kentsel palimpsest okuma. • Aktivite, okuma önerisi. Ahmet Hamdi Tanpınar (1946) – Beş Şehir	• Ahmet Hamdi Tanpınar (1946) – Beş Şehir • Salih Özbaran, Tarih, Tarihçi ve Toplum Tarihin Çağrışımı, Doğası, Tarihçilik ve Tarih Öğretimi Üstüne Düşünceler, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1997
14)	Popüler tarih, popüler kültür, gündelik yaşam tarihi, mikro tarihçilik, • Aktivite, okuma önerisi. Reşad Ekrem Koçu, İstanbul Ansiklopedisi Ödev Kritikleri: Konunun Tesbiti ve Sınırlarının Çizilmesi, Bibliyografyanın Tesbiti ve Toplanması, Arşiv Malzemesi Tesbiti ve Toplanması, Eserin Kaleme Alınması	• Ahmet Özcan, Türkiye'de Popüler Tarihçilik 1908 - 1960, Türk Tarih Kurumu
15)	FİNAL / SUNUM HAFTASI

Kaynaklar

Ders Notları / Kitaplar:

• E. Hallet Carr, Tarih Nedir?; İletişim Yayıncılık, 2004 • John Tosh, Tarihin Peşinde; İletişim Yayıncılık • Halil İnalcık, Halil İnalcık'ın Merceğinden Tarih Bilinci; Profil Kitap • Gülçin Çandarlıoğlu, Tarih Metodu (Araştırma-Yazma); Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 2003 • A.Zeki Velidi Togan, Tarihte Usul; Enderun Kitabevi, 1985 • Doğan Özlem, Tarih Felsefesi; Notos, 2015 • Mübahat S. Kütükoğlu, Tarih Araştırmalarında Usul; Türk Tarih Kurumu Yayınları • Cavit Orhan Tütengil, Sosyal Bilimlerde Araştırma ve Metod; İstanbul Üniversitesi İktissat Fakültesi, 1978 • Der. Ali Boratav, Tarih ve Tarihçi (Annales Okulu İzinde); Kırmızı Yayınları • Stephen Caunce, Sözlü Tarih Yerel Tarihçi; Tarih Vakfı Yurt Yayınları • Theda Skocpol, Çev.Ahmet Fethi, Tarihsel Sosyoloji-Bloch'tan Wallerstein'e Görüşler ve Yöntemler; Tarih Vakfı Yurt Yayınları • Emine Sonnur Özcan, İslam Tarih Yazımında Gerçeklik ve El-Mes'udi; Doğu Batı Yayınları • Erdem Sönmez, Annales Okulu ve Türkiye'de Tarihyazımı; Daktylos • Halil İnalcık, Tarihçilerin Kutbu; İş Bankası Kültür Yayınları , Nehir Söyleşi • Nilgün Uysal, Zaman Kaybolmaz 'İlber Ortaylı Kitabı'; İş Bankası Kültür Yayınları , Nehir Söyleşi • Marc Bloch, Çev. Ali Berktay, Tarih Savunusu veya Tarihçilik Mesleği; İletişim Yayıncılık • Ernst Breisach, Tarihyazımı; Yapı Kredi Yayınları • Tarihyazıcılığı Özel Sayı, Cogito Sayı 73 - Bahar 2013; Yapı Kredi Yayınları • Leonore Davidoff, Feminist Tarihyazımında Sınıf ve Cinsiyet; İletişim Yayıncılık • Joan Wallach Scott, Feminist Tarihin Peşinde; BGST • George G. Iggers, Çev. Gül Çağalı Güven, Yirminci Yüzyılda Tarihyazımı Bilimsel Nesnellikten Postmodernizme; Tarih Vakfı Yurt Yayınları • Manuel de Landa, Çev. Ebru Kılıç, Çizgisel Olmayan Tarih; Metis Yayıncılık • Paul Veyne, Çev. Nihan Özyıldırım, Tarih Nasıl Yazılır?; Metis Yayıncılık • Svetlana Boym, Çev. Ferit Burak Aydar, Nostaljinin Geleceği; Metis Yayıncılık • David Armitage, Jo Guldi, Çev. Serpil Çağlayan, Tarih Manifestosu; İş Bankası Kültür Yayınları • Halil İnalcık, Halil İnalcık'ın Merceğinden Osmanlı; Profil Kitap • Halil İnalcık, Tarihe Düşülen Notlar - 2 Cilt; Timaş Yayınları • Peter Burke, Çev. Zeynep Yelçe, Tarihin Görgü Tanıkları; Kitap Yayınevi • Fernand Braudel, Çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Tarih Üzerine Yazılar; Doğu Batı Yayınları • Beverley Southgate, Tarih: Ne ve Neden (Antik, Modern ve Postmodern Yaklaşımlar), Phoenix Yayınev, • Keith Jenkins, Tarihi Yeniden Düşünürken, Birleşik Yayınevi • Peter Burke, Tarih ve Toplumsal Kuram, Tarih Vakfı Yurt Yayınları • -, Kültür Tarihi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları • -, Afişten Heykele Minyatürden Fotoğrafa Tarihin Görgü Tanıkları, Kitap Yayınevi • David E. Kyvig, Myron A. Marty, Yanıbaşımızdaki Tarih, Tarih Vakfı Yurt Yayınları • R. G. Collingwood, Tarih Tasarımı, Doğu Batı Yayınları • -, Tarihin İlkeleri ve Tarih Felsefesi Üstüne Başka Yazılar, Yapı Kredi Yayınları • Hayden White, Metatarih Ondokuzuncu Yüzyıl Avrupası'nda Tarihsel İmgelem, Dost Kitabevi Yayınları

Diğer Kaynaklar:

• Roger Chartier, Yeniden Geçmiş Tarih, Yazılı Kültür, Toplum, Dost Kitabevi Yayınları • Carlo Ginzburg, Güç İlişkileri Tarih, Retorik, Kanıt, Dost Kitabevi Yayınları • François Dosse, Ufalanmış Tarih, İş Bankası Kültür Yayınları • Kasım Şulul, İslam Düşüncesinde Tarih Tasavvuru ve Usulü, İnsan Yayınları • Esra Danacıoğlu, Geçmişin İzleri Yanıbaşımızdaki Tarih İçin Bir Kılavuz, Tarih Vakfı Yurt Yayınları • Ranajit Guha, Dünya-Tarihinin Sınırında Tarih, Metis Yayınları • Hans Meyerhoff, Zamanımızda Tarih Felsefesi, Hece Yayınları • Haz. Doğan Özlem, Güçlü Ateşoğlu, Tarih Felsefesi Seçme Metinler Herder-Kant-FichteSchelling-Hegel-Schopenhauer, Doğu Batı Yayınları • Salih Özbaran, Tarih, Tarihçi ve Toplum Tarihin Çağrışımı, Doğası, Tarihçilik ve Tarih Öğretimi Üstüne Düşünceler, Tarih Vakfı Yurt Yayınları • William Henry Walsh, Tarih Felsefesine Giriş, Hece Yayınları • Kubilay Aysevener, Collingwood'un Tarih Felsefesi, İmge Kitabevi Yayınları • Robert Young, Beyaz Mitolojiler Tarih Yazımı ve Batı, Bağlam Yayınları • Richard J. Evans, Tarihin Savunusu, İmge Kitabevi Yayınları • Ahmet Özcan, Türkiye'de Popüler Tarihçilik 1908 - 1960, Türk Tarih Kurumu • Mübahat S. Kütükoğlu, Tarih Araştırmalarında Usul, Türk Tarih Kurumu • Der. H.Erdem Çipa, Emine Fetvaci, Çev.Mete Tunçay, Osmanlı Sarayında Tarih Yazımı; Tarih Vakfı Yurt Yayınları • Michael Stanford, Çev. Can Cemgil, Tarihin İncelenmesi İçin Bir Kılavuz; Tarih Vakfı Yurt Yayınları • Halil İnalcık Armağanı- I (1) Tarih Araştırmaları; Doğu Batı Yayınları • Halil İnalcık Armağanı- II (2) Tarih Araştırmaları; Doğu Batı Yayınları • Halil İnalcık Armağanı- III (3) Tarih Araştırmaları; Doğu Batı Yayınları • Halil İnalcık Armağanı- IV (4) Tarih Araştırmaları; Doğu Batı Yayınları • Herodotos Tarih, Çev.Müntekim Ökmen; İş Bankası Kültür Yayınları

Ders - Program Öğrenme Kazanım İlişkisi

Ders Öğrenme Kazanımları	1	2	4	3
Program Kazanımları
1) Tarih disiplini ile ilgili kavramları, fikirleri ve verileri, sosyal bilimler araştırma metotlarıyla inceler ve değerlendirir, henüz gün yüzüne çıkmamış konuları tanımlar, analiz eder ve tartışır, bunlarla ilgili bilimsel bulgu ve kanıtlara dayalı öneriler geliştirir.
2) Tarih yöntem bilimini kullanarak, eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme, yorumlama ve sentezleme becerilerine sahiptir ve alanıyla ilgili çalışmaları bağımsız veya ortak çalışma olarak yürütebilir.
3) Tarih ile ilgili konularda uzman olmayan dinleyicileri bilgilendirir, onlara düşüncelerini açık bir biçimde yazılı ve sözlü olarak ifade eder.
4) Genel kültür ve tarihe yardımcı bilimler ile ilgili, güncel bilgileri içeren ders kitaplarını, ders materyallerini ve bilimsel kaynaklar ile desteklenen üst düzey bilgi ve becerileri mesleğinde ve araştırmalarında kullanabilir.
5) Tarihi bilgi ve bulgu eksiklikleri nedeni ile aydınlatılmamış konularla ilgili bilgileri toplar, çözümler, yorumlar ve ilgili kişi, kurum ve kuruluşlarla paylaşır.
6) Alanlarının gerektirdiği bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve bilgi teknolojilerini ileri düzeyde kullanır.
7) Sahasında çalışan kişilerin ilgi, istek ve ihtiyaçlarını bilir, içinde bulunduğu çevrenin sosyo-ekonomik ve kültürel özelliklerini tanır; bu özelliklere uygun öğretme ve öğrenme süreçlerini planlar, uygular ve yönetir. Öğrencilerin öğrenme sürecine etkin katılımını sağlar.
8) En az bir yabancı dil kullanarak tarih bilimi alanında kuramsal ve uygulamalı bilgileri izler ve ilgili alandaki uzman ve uzman olmayan kişi ve kuruluşlarla bu bilgileri paylaşır.
9) Alanlarında sosyal, kültürel hakların evrenselliğini destekler, sosyal adalet bilinci kazanır, tarihi ve kültürel mirasa sahip çıkar.
10) Tarih alanlarında kendisini devamlı geliştirmek için gayret gösterir. Alanları ile ilgili bilgileri, toplar, çözümler, yorumlar.
11) Yeni bilgi ve fikirlere erişme ve yaşam boyu öğrenme bilincini kazanır.
12) Kalite yönetim ve süreçlerine uygun davranır ve katılır.

Ders - Öğrenme Kazanımı İlişkisi

Etkisi Yok	1 En Düşük	2 Düşük	3 Orta	4 Yüksek	5 En Yüksek

	Dersin Program Kazanımlarına Etkisi	Katkı Payı
1)	Tarih disiplini ile ilgili kavramları, fikirleri ve verileri, sosyal bilimler araştırma metotlarıyla inceler ve değerlendirir, henüz gün yüzüne çıkmamış konuları tanımlar, analiz eder ve tartışır, bunlarla ilgili bilimsel bulgu ve kanıtlara dayalı öneriler geliştirir.	5
2)	Tarih yöntem bilimini kullanarak, eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme, yorumlama ve sentezleme becerilerine sahiptir ve alanıyla ilgili çalışmaları bağımsız veya ortak çalışma olarak yürütebilir.	5
3)	Tarih ile ilgili konularda uzman olmayan dinleyicileri bilgilendirir, onlara düşüncelerini açık bir biçimde yazılı ve sözlü olarak ifade eder.	4
4)	Genel kültür ve tarihe yardımcı bilimler ile ilgili, güncel bilgileri içeren ders kitaplarını, ders materyallerini ve bilimsel kaynaklar ile desteklenen üst düzey bilgi ve becerileri mesleğinde ve araştırmalarında kullanabilir.	5
5)	Tarihi bilgi ve bulgu eksiklikleri nedeni ile aydınlatılmamış konularla ilgili bilgileri toplar, çözümler, yorumlar ve ilgili kişi, kurum ve kuruluşlarla paylaşır.	5
6)	Alanlarının gerektirdiği bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve bilgi teknolojilerini ileri düzeyde kullanır.	1
7)	Sahasında çalışan kişilerin ilgi, istek ve ihtiyaçlarını bilir, içinde bulunduğu çevrenin sosyo-ekonomik ve kültürel özelliklerini tanır; bu özelliklere uygun öğretme ve öğrenme süreçlerini planlar, uygular ve yönetir. Öğrencilerin öğrenme sürecine etkin katılımını sağlar.	4
8)	En az bir yabancı dil kullanarak tarih bilimi alanında kuramsal ve uygulamalı bilgileri izler ve ilgili alandaki uzman ve uzman olmayan kişi ve kuruluşlarla bu bilgileri paylaşır.	1
9)	Alanlarında sosyal, kültürel hakların evrenselliğini destekler, sosyal adalet bilinci kazanır, tarihi ve kültürel mirasa sahip çıkar.	3
10)	Tarih alanlarında kendisini devamlı geliştirmek için gayret gösterir. Alanları ile ilgili bilgileri, toplar, çözümler, yorumlar.	5
11)	Yeni bilgi ve fikirlere erişme ve yaşam boyu öğrenme bilincini kazanır.	5
12)	Kalite yönetim ve süreçlerine uygun davranır ve katılır.	5

Ölçme ve Değerlendirme

Yarıyıl İçi Çalışmaları	Aktivite Sayısı	Katkı Payı
Ara Sınavlar	1	% 40
Final	1	% 60
Toplam		% 100
YARIYIL İÇİ ÇALIŞMALARININ BAŞARI NOTU KATKISI		% 40
YARIYIL SONU ÇALIŞMALARININ BAŞARI NOTUNA KATKISI		% 60
Toplam		% 100